ارزیابی کارایی عوامل ژئومورفومتریک در افزایش درستی نقشه‌های پهنه‌بندی حساسیت ‏زمین‌لغزش (مطالعۀ موردی: حوضۀ دزعلیا، استان اصفهان)‏

یکی از اهداف ژئومورفولوژیست‌ها در کار با الگوها برای تحلیل لندفرم، رسیدن به روابط بهتر برای درک واقعیت‌های فیزیکی محیط است. در پژوهش حاضر به ارزیابی کارایی شاخص‌های ژئومورفومتریک در افزایش دقت نقشه‌های پهنه‌بندی حساسیت زمین‌لغزش پرداخته شد؛ به این ترتیب که ابتدا با استفاده از ۹ شاخص اولیۀ مؤثر در رخداد زمین‌لغزش شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، سنگ‌شناسی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) نقشۀ پهنه‌بندی تهیه شد. در گام بعد، شاخص‌های ژئومورفومتریک مؤثر در رخداد لغزش شامل شاخص موقعیت توپوگرافیک (TPI)، انحنای سطح، انحنای مقطع، طول شیب (LS)، شاخص خیسی توپوگرافی (TWI)، شاخص توان آبراهه (SPI) و شاخص نسبت مساحت سطح (SAR) به الگو اضافه و نقشۀ پهنه‌بندی تهیه شد. در گام آخر، درستی نقشه‌های پهنه‌بندی حاصل از دو رویکرد با استفاده از منحنی ROC ارزیابی شد. برای تهیۀ نقشه‌های پهنه‌بندی از الگوی ترکیبی جدیدی استفاده شد؛ به این شکل که برای تعیین وزن معیارها از روش رگرسیون چندمتغیره و برای تعیین وزن کلاس‌ها از روش نسبت فراوانی استفاده شد؛ درنهایت رابطۀ رگرسیونی چندمتغیرۀ خطی از نوع تحلیل ممیزی مبنای تهیه و مقایسۀ نقشۀ پهنه‌بندی حساسیت لغزش برای دو رویکرد با استفاده و بدون استفاده از شاخص‌های ژئومورفومتریک قرار گرفت. نتایج پژوهش حاضر نشان دادند شاخص‌های ژئومورفومتریک تأثیر بسزایی در افزایش دقت تشخیص مناطق حساس به زمین‌لغزش داشته‌اند و باعث افزایش درستی نقشۀ پهنه‌بندی از ۷۳۱/۰ به ۹۳۸/۰ شده‌اند و قدرت تفکیک بین طبقه‌های لغزش را افزایش داده‌اند. طبق نتایج، شاخص موقعیت توپوگرافی، انحنای سطح و نسبت مساحت سطح بیشترین تأثیر را در افزایش درستی نقشۀ پهنه‌بندی داشته‌اند. بر اساس نتایج پهنه‌‌بندی و شاخص‌های ژئومورفومتریک، ۶۸/۸ درصد (۶۷۳۷ هکتار) مساحت منطقه در ردۀ خطر بسیارزیاد و ۳۳/۱۵ درصد (۱۱۹۰۶ هکتار) در ردۀ زیاد قرار گرفته است. باتوجه‌به توانایی زیاد شاخص‌های ژئومورفومتریک برای تشخیص مناطق حساس لغزش، استفاده از این شاخص‌ها در پهنه‌بندی خطر زمین لغزش توصیه می‌شود.